سَلَامٌ عَلَى آلِ یس ...

در طب اهل بیت صلوات الله علیهم گیاهان دارویی و نیز استفاده از سایر مواد گیاهی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در مورد گیاه درمانی و کیفیت استفاده از گیاهان در شفابخشی تمام بیماری ها بحث مفصلی شده است.
مطابق آموزه های پزشکی ائمه صلوات الله علیهم با استفاده صحیح از روش های گیاه درمانی می توان بسیاری از بیماری ها را درمان کرد.
 مولای ما حضرت امام رضا صلوات الله علیه که تدابیری را برای ماهها و فصلهای سال داشته اند متناسب با هر ماه و فصل سال استفاده از غذاها و گیاهان خاص را توصیه نموده اند.
می توانید جهت مطالعه دقیق این موضوع به این کتاب مراجعه نمایید: کتاب طب الإمام الرضا علیه السلام (الرسالة الذهبیة)؛ از این کتاب چند ترجمه در بازار کتاب وجود دارد.
 همچنین در احادیث پزشکی آن حضرت، در مورد خواص بسیاری از گیاهان روایات زیادی به دست ما رسیده است.

یکی از اصول بهداشت فردی و سلامت بدن را می توان تغذیه درمانی و داشتن تدبیر در غذاها و نوشیدنی ها دانست که در فرهنگ اسلامی از آن با عنوان«اطعمه و اشربه» (خوردنی ها و نوشیدنی ها) یاد شده است و توجه خاصی به نوع، کیفیت و زمان مصرف غذا دارد.
قال مولانا الإمام الرّضا صلوات الله علیه:
أَنَّ الْجَسَدَ بِمَنْزِلَةِ الْأَرْضِ الطَّیِّبَةِ الْخَرَابِ إِنْ تُعُوهِدَتْ بِالْعِمَارَةِ وَ السَّقْیِ  مِنْ حَیْثُ لَا تَزْدَادُ مِنَ الْمَاءِ فَتَغْرَقَ وَ لَا تُنْقَصُ مِنْهُ فَتَعْطَشَ دَامَتْ عِمَارَتُهَا وَ کَثُرَ رَیْعُهَا وَ زَکَا زَرْعُهَا وَ إِنْ تَغَافَلَتْ عَنْهَا فَسَدَتْ وَ نَبَتَ فِیهَا الْعُشْبُ وَ الْجَسَدُ بِهَذِهِ الْمَنْزِلَةِ وَ التَّدْبِیرِ فِی الْأَغْذِیَةِ وَ الْأَشْرِبَةِ  یَصْلُحُ وَ یَصِحُّ وَ تَزْکُو الْعَافِیَةُ فِیهِ وَ انْظُرْ مَا یُوَافِقُکَ وَ مَا یُوَافِقُ مَعِدَتَکَ وَ یَقْوَى عَلَیْهِ بَدَنُکَ وَ یَسْتَمْرِئُهُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ، فَقَدِّرْهُ لِنَفْسِکَ وَ اجْعَلْهُ غِذَاکَ.
طب الإمام الرضا علیه السلام (الرسالة الذهبیة)، النص، ص: 13

خواص سیاه دانه از نگاه امام رضا صلوات الله و سلامه علیه:

در طب اسلامی برای سیاهدانه ویژگی های مختلفی را برشمرده اند. سیاهدانه می تواند در رژیم لاغری ، ناراحتی های پوستی و تنفسی، پاکساری کبد و صفرا و نیز رهایی از حساسیت و آلرژی های فصلی و بسیاری از موارد دیگر مفید باشد.

در منابع پزشکی اسلامی از سیاهدانه با عنوان « شونیز» یا « حبه السوداء» یاد شده و همچنین از آن به عنوان شفای هر بیماری ذکر شده است. از جمله در حدیثی از رسول خدا صلوات الله علیه و آله درباره شب معراج آمده است: مامررت بملأ من الملائکه الاان قالوا یا محمد احتجم و أمر امتک بالحجامه و ما تداویتم به الحجامه، الشونیز و القسط؛ (لغت نامه دهخدا؛ گیاهی دارویی است ، به معنای عود هندی و عربی  نیز  می باشد و مُدِرّ و نافع کبد است .) شب معراج دراثناء پیمودن راه، به عده ای از فرشتگان برخورد کردم که می گفتند: ای محمد(صلوات الله علیه وآله) حجامت را به امّت توصیه بفرما و بهترین درمان برای شما حجامت و خوردن سیاهدانه و قُست است(بحار الأنوار، ج18، ص 326).

عناوین اصلی: معنای پرهیز، تشویق به پرهیز، آنچه درباره مدّت پرهیز بیمار، روایت شده است، دو نفر همیشه مریض اند.

معنای پرهیز

قالَ سَیِّدُنا وَ مَولانا الإمام الکاظم صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ:لَیسَ الحِمیَهُ أن تَدَعَ الشَّی ءَ أصلًا لا تَأکُلَهُ، و لکِنَّ الحِمیَهَ أن تَأکُلَ مِنَ الشَّی ءِ و تُخَفِّفَ.
الکافی، ج 8، ص 291، ح 443 عن موسی بن بکر، بحار الأنوار، ج 62، ص 142، ح 11.
مولا و آقای ما حضرت امام کاظم صلوات الله علیه فرمود:پرهیز، آن نیست که چیزی را به کلّی وا بگذاری و هیچ نخوری؛ بلکه پرهیز، آن است که از چیزی بخوری، امّا کم بخوری.

عناوین اصلی:اشاره به حکمت نهفته در این دستگاه، آنچه برای سلامت قلب و تقویت آن، مفید است، آنچه برای سلامتی رگ ها سودمند است.

اشاره به حکمت نهفته در این دستگاه

قال سیدنا و مولانا الإمام رضا صلوات الله علیه: إنَّ اللّهَ عز و جل لَم یَبتَلِ البَدَنَ بِداءٍ حَتّی جَعَلَ لَهُ دَواءً یُعالَجُ بِهِ، و لِکُلِّ صِنفٍ مِنَ الدّاءِ صِنفٌ مِنَ الدَّواءِ و تَدبیرٌ و نَعتٌ، و ذلِکَ أنَّ هذِهِ الأَجسامَ اسِّسَت عَلی مِثالِ المُلکِ.
فَمَلِکُ الجَسَدِ هُوَ القَلبُ، وَ العُمّالُ العُروقُ فِی الأَوصالِ وَ الدِّماغِ، و بَیتُ المَلِکِ قَلبُهُ، و أرضُهُ الجَسَدُ، وَ الأَعوانُ یَداهُ و رِجلاهُ و عَیناهُ و شَفَتاهُ و لِسانُهُ و اذُناهُ.
طبّ الإمام الرضا صلوات الله علیه، ص 10 ، بحار الأنوار ، ج 62 ، ص 309.
مولا و آقای ما حضرت امام رضا صلوات الله علیه فرمود: خداوند، بدن را به هیچ دردی گرفتار نساخته، مگر این که برای آن، دارویی هم قرار داده است که بدان، درمان شود. هر نوع درد نیز نوعی درمان و چاره دارد؛ چرا که این بدن ها بر سیاق یک مملکت، ساخته شده اند. پادشاه این سرزمین، قلب است. رگ هایی که در بدن و مغز وجود دارد، کارگران اند. خانه آن پادشاه، قلب انسان است. سرزمین آن پادشاه، بدن انسان است، و دستان، پاها، چشمان، لب ها، زبان و گوش ها نیز یاران اویند.

مولا و آقای ما حضرت امام صادق صلوات الله علیه در پاسخ به مردی زندیق که پرسیده بود: کودک خردسالی که نه گناهی کرده و نه جرمی از او سر زده، به چه سبب، مستحقّ دردها و بیماری هایی شده است که به وی می رسد: بیماری بر چند گونه است: بیماری آزمون، بیماری کیفر و بیماری ای که علّت مرگ قرارداده شده است. امّا تو مدّعی هستی که آن از خوراک نامناسب، نوشیدنی آلوده و بیماری ای است که در مادر وی وجود داشته است و گمان می کنی که هر کس، بدن خویش را درست تدبیر کند و در احوال خود، نیک بنگرد و در آنچه می خورد، سودمند و زیان آور را از همدیگر باز شناسد، بیمار نمی شود. تو در این دعوی خود، به عقیده کسانی می گرایی که می پندارند بیماری و مرگ، جز از خوردنی ها و نوشیدنی ها نیست. ارسطو، استاد طبیبان بود. افلاطون، سرآمد حکیمان بود و جالینوس، پیر و پُرتجربه بود؛ امّا نتوانست مرگ را آن گاه که در آستانه وی فرود آمد، از خویش برانَد. همه مُردند، در حالی که در حفظ خویش و در اندیشیدن به آنچه با بدن سازگار است از هیچ کوششی فروگذار نکردند. چه بسیار بیماری که درمان کننده او را ناتن درستی افزوده است و چه بسیار طبیب دانای آشنای به دارو و درمان، که خود مُرده و در برابر فردی ناآگاهِ به طب مدّتی درازتر پس از او زنده مانده است و نه آن را پس از سرآمدن مدّت زندگی و فرا رسیدن اجلش، آگاهی به طب،

قال رسول الله صلوات الله علیه و آله: تَجَنَّبِ الدَّواءَ مَا احتَمَلَ بَدَنُکَ الدَّاءَ، فَإِذا لَم یَحتَمِلِ الدّاءَ فَالدَّواءُ.
مکارم الأخلاق، ج 2، ص 179، ح 2464، بحار الأنوار، ج 62، ص 66، ح 14.
حضرت رسول صلوات الله علیه و آله فرمود: تا هنگامی که بدنت درد را تحمّل می کند، از دارو بپرهیز و آن گاه که درد را تحمّل نکرد، پس دارو.

قال رسول الله صلوات الله علیه و آله: إنَّ الَّذی خَلَقَ الأَدواءَ خَلَقَ لَها دَواءً.
دعائم الإسلام، ج 2، ص 144، ح 500، بحار الأنوار(ط-بیروت)، ج 62، ص 73، ح 30.
حضرت رسول صلوات الله علیه و آله فرمود: آن که دردها را آفریده، برای آنها درمان نیز آفریده است.

به زودی مباحث طب اهل بیت صلوات الله علیهم در وبلاگ گذاشته خواهد شد.